Piramidy

Piramida – Centrum Ognia

Piramida to wedle hipotez naukowców grobowiec osoby prywatnej albo podbudowa dla świątyni, miejsce do składania ofiar Bogom lub Boginiom. Kształt piramidy to najczęściej ostrosłup na podstawie kwadratu, prostokąta lub forma w ogólnych zarysach do niego zbliżona. Piramidy spotykane są m.in. w Egipcie, Iraku, Sudanie, Persji, Indii, Indonezji i prekolumbijskiej Ameryce. W terminach indyjskiego sanskrytu piramida to sUcikhAta (suućikhaata), gdzie sUcI (suućii) to trójkątna ściana w konstrukcji wszelkich ostrosłupów.

Pięcioschodkowa piramida Borobudur na Wyspie Jawa budowana według Wastu

Najbardziej wyrafinowanymi architektonicznie piramidami jakie zbudowała ludzkość są starożytne indyjskie świątynie z czasów wedyjskich. Nazywane są często terminem Gopuram (Miasto Światła) lub Vimanam (vimāna, Sanskrit: विमान), co oznacza także latający pojazd, sugerując zgodnie z przekonaniami hinduskimi, że były to obiekty budowane na wzór pojazdów dawnych Bogów, Dewów, którzy wielokrotnie odwiedzali ziemię. Samo słowo Vimana, w jednym ze swych znaczeń także odnosi się do kształtu piramidy ale częściej jest używane raczej w odniesieniu do pojazdu latającego o kształcie piramidy, ostrosłupa.

Piramida to z języka greckiego pyramis – „ostrosłup” – w starożytnym Egipcie monumentalny grobowiec w kształcie  ostrosłupa w czasach Starego i Średniego Państwa. Słowo piramida pochodzi od greckich słów „Piros” oznaczającego Ogień oraz „Mid” oznaczającego Środek. Geometryczny środek piramidy – zgodnie z greckimi filozoficznymi zasadami interpretacji pojęć – koncentruje zatem energię żywiołu Ognia, co się zgadza z mumifikacyjnym czyli wysuszającym działaniem piramid. Wskazuje to także na pierwotne kultowe zastosowanie piramidy jako miejsca do palenia centralnego ognia ofiarnego. Jasnym się staje w jakim celu komory w piramidach zaopatrzone są w szyby wentylacyjne, gdyż jak wiadomo palenie Ognia ofiarnego wymaga dobrej wentylacji. W świetle samego pojęcia piramida jak i znając zastosowanie piramid w kulturach amerykańskich czy zigguratowych, posiadanie piramidy bez palenia w niej ognia ofiarnego jest bez sensu.

W języku egipskim nie ma słowa „piramida”, jednak określał ją  wyraz m(e)r, nie mający żadnych znanych dodatkowych treści znaczeniowych. Oznaczałby wtedy „miejsce wstąpienia”. Sama nazwa „piramida” pochodzi od greckiego wyrazu pyramis, w liczbie mnogiej pyramides, ale określa ona tylko jej kształt, bryłę, nie ideę jej budowy, bo oznacza ostrosłup. Podobnym terminem jest wyraz z dziedziny geometrii użyty w egipskim traktacie matematycznym na oznaczenie wysokości piramidy. Traktat ten zapisany na papirusie został znaleziony w 1858 roku przez A. H. Rhinda i obecnie znajduje się w zbiorach  Brytyjskiego Muzeum. Termin: pr-m-ws,  odczytywany jest jako p(e)r-(e)m- us, ponieważ pismo egipskie podobnie jak hebrajskie nie uwzględniało spółgłosek, oznacza on dosłownie: „to, co idzie [prosto] w górę” lub „to, co prowadzi prosto w górę”.

Indyjska Vaastu Shastra używa miniaturowych piramid wykonanych z rozmaitych materiałów do usuwania i neutralizowania negatywnych energii w różnych pomieszczeniach, które nie były zbudowane zgodnie z zasadami zdrowej i bezpiecznej architektury Vaastu (Wastu). Używa się m.in. piramid wykonanych z czystego kryształu górskiego, różowego kwarcytu czy ametystu, nie tylko z rozmaitych metali, w tym miedzi czy złota. Należy pamiętać, że takie małe zdrowotne piramidki muszą mieć przynajmniej wszystkie ściany pełne, a najlepiej jak są całkowicie wypełnionymi bryłami. Nie nadają się dla celów uzdrawiających ani korygujących modne ostatnimi laty pseudopiramidy rzekomego Horusa wykonane z samych prętów w formie szkieletu, a co gorsza prętowe pseudopiramidy z wstawioną w środku mniejszą ukośną w stosunku do kierunku głównej są wyjątkowo demoniczne i bardzo szkodliwe dla zdrowia powodując degradację świadomości.

XIX-wieczni astronomowie brytyjscy twierdzili, że piramidy miały być obserwatoriami astronomicznymi lub zegarami słonecznymi. Inni badacze piramid sądzą, że są one dziełem „Boskiego Geometry” i zawierają informacje dotyczące daty powtórnego przybycia Chrystusa, lub nawet że wznieśli je przybysze z kosmosu zwani Bogami. Jeszcze inna teoria głosi, że piramidy wytwarzają pole energetyczne, dzięki któremu rzeczy w nich umieszczone nie psują się, a człowiek przesiadujący w piramidzie morze się zregenerować. Te wszystkie teorie, pokazują nam, jak niesamowitymi budowlami są egipskie piramidy i jak doświadczają ich ludzie. Zawsze – do końca swego istnienia będą fascynować ludzi, a najbardziej prawdopodobnym przeznaczeniem piramid są cele jak najbardziej kultowe, czczenie Bóstw. W większości kultur zwieńczeniem piramidy było małe sanktuarium lub miejsce do składania całopalnych ofiar Bóstwom.

Do dnia dzisiejszego Piramida Cheopsa zabiera rocznie kilka ofiar. Są to najczęściej młodzi chłopcy, którzy wspinają się na sam szczyt, dla zakładu – kto szybciej. Z wejściem nie ma problemu, natomiast zejście sprawia duże kłopoty nawet osobom wysportowanym. Upadek z takich wysokości zazwyczaj kończy się śmiercią. Napisy w piramidach świadczą, że Egipcjanie łączyli swoich bogów z gwiazdami i planetami. Niektórzy uczeni i badacze sądzą, że układ trzech wielkich piramid w Gizie odzwierciedla położenie trzech środkowych gwiazd w konstelacji Oriona. Trzecia, najmniejsza piramida jest nieco odchylona od linii dwóch pierwszych, tak jak najmniejsza gwiazda w pasie Oriona. Właśnie w tym celu wedle niektórych badaczy wybudowano szyby w piramidach, aby dusza zmarłego faraona mogła iść prosto do gwiazdozbioru Oriona, gdzie miał mieszkać bóg zaświatów – Ozyrys. Orion, po hebrajsku Szemhazaj to siedliszcze demonicznych istot podobnych gadom, które miały w dawnych czasach przybyć z konstelacji Oriona jako tak zwani asurowie celem kolonizacji ziemi i zniszczenia ludzkości. Wtedy wedle mitologii piramidy byłyby pozostałością po jakiejś dawnej cywilizacji olbrzymich i inteligentnych ale bardzo złych jaszczurów dziś zwanych reptilianami.

Napisy w piramidach świadczą, że Egipcjanie łączyli swoich bogów z gwiazdami i planetami. Niektórzy uczeni sądzą, że układ trzech wielkich piramid w Gizie odzwierciedla położenie trzech środkowych gwiazd w konstelacji Oriona. Trzecia, najmniejsza piramida jest nieco odchylona od linii dwóch pierwszych, tak jak najmniejsza gwiazda w pasie Oriona. Właśnie w tym celu wybudowano szyby w piramidach, aby dusza zmarłego faraona mogła iść prosto do gwiazdozbioru Oriona, gdzie miał mieszkać bóg zaświatów – Ozyrys.

To, co wiemy na pewno na temat piramid, to ich funkcja użytkowa, gdyż były to grobowce królewskie, do których oprócz zmumifikowanego ciała faraona składano różne przedmioty codziennego użytku, kosztowności, a nawet cały orszak służących pod postacią symbolicznych figurek – uszebti. Piramidy powstały jako rozwinięcie pierwotnych mastab – płaskich grobowców budowanych na planie prostokąta w Okresie Archaicznym. Za pierwszą piramidę uważa się piramidę schodkową króla Dżosera w Sakkarze (III dynastia). Zbudował ją legendarny architekt, rzeźbiarz i lekarz – Imhotep. Jako człowiek wszechstronnie uzdolniony, darzony przez króla wielkim szacunkiem, został wyniesiony na szczyty jako Najwyższy Kapłan Heliopolis i członek rodziny królewskiej.

Kolejnym etapem ewolucji królewskiego grobowca była piramida „łamana” króla Snofru w Dahszur (IV dynastia), zwana tak ze względu na swój charakterystyczny kształt. Mniej więcej w połowie wysokości zmieniono kąt nachylenia ścian, być może z powodu groźby katastrofy budowlanej. Druga piramida Snofru ma już kształt regularnego ostrosłupa o kącie nachylenia ścian około 43 stopni. Piramidę o najbardziej klasycznym kształcie i proporcjach – kąt nachylenia ścian około 51 stopni – zbudował syn Snofru – Cheops. Słynna Wielka Piramida jest największą i najbardziej imponującą spośród wszystkich egipskich piramid. Zadziwiająca jest precyzja i solidność tej kamiennej budowli, którą budowano przez dwadzieścia lat. W Gizie znajdują się również piramidy następnych królów z IV dynastii – Chefrena i Mykerinosa. Chefren, obok swojej piramidy na której szczycie znajdują się dziś resztki oblicowania, wybudował dumnego Sfinksa – lwa o ludzkiej twarzy, przypuszczalnie jego własnej.

Większość piramid egipskich wybudowano na zachodnim brzegu Nilu, ponieważ Egipcjanie uważali Zachód za krainę zmarłych. Na obszarze Egiptu można znaleźć 67 ukończonych piramid, oraz 25-26 nieukończonych. Najwięcej wspaniałych, kamiennych piramid Starego Państwa znajduje się w nekropolach w Gizie (dziesięć, w tym dwie największe), Dahszur, Sakkarze i Abusir. W skład zespołu grobowego oprócz samej piramidy wchodziła również świątynia grobowa budowana po jej wschodniej stronie, piramidki satelickie oraz świątynia dolna zlokalizowana bliżej Nilu.

Rodzaje piramid:

Mastaba – jest to najstarszy typ monumentalnych nagrobków w starożytnym Egipcie. Budowa ma jedną kondygnację, a jej zewnętrzne ściany są lekko nachylone. Piramida schodkowa – szereg malejących, nakładających się na siebie mastab. Taką piramidą schodkową jest piramida faraona Dżesera w Sakkarze o wysokości 60 metrów i podstawie 121 na 109 metrów.

Piramida łamana – takim typem piramidy jest piramida króla Snofru w Dahszur. Kąt nachylenia krawędzi do podstawy zależy od „piętra” piramidy i wynosi 54°27’ w części dolnej i 43°22’ w części górnej. Budowla ma podstawę o wymiarach 188 na 188 metrów i 97 metrów wysokości.

Piramida właściwa (klasyczna) – ostateczną formę idealnego ostrosłupa osiągnęła piramida Cheopsa, największa z trzech piramid w Gizie. Ma podstawę o wymiarach 230 na 230 metrów i jest wysoka na 146 metrów.

Ziggurat – Piramida Schodkowa

Zikkurat czy zigurat, zikkurat to w języku akadyjskim: ziqquratu poch. od czasownika zaqāru – budować wysoko – monumentalna budowla sakralna typu piramidalnego w starożytnym Sumerze, Babilonii, Asyrii i Elamie w formie tarasowo uformowanej wieży. Rdzeń zikkuratu wykonywano z cegły suszonej. Ściany tarasów wzmacniane były murami z cegły wypalanej, które licowano różnobarwną okładziną glazurowaną. Tarasy, najczęściej o podstawie kwadratowej, zmniejszały się ku górze, przez co na każdym boku powstawał układ schodkowy. Z tarasu na taras prowadziły pochylnie (rampy) lub schody. Budowlę zwieńczała świątynia lub kaplica. Świątynia, przy której odprawiano różne obrzędy religijne, znajdowała się również u stóp zigguratu i z reguły była bardziej okazała od szczytowej z uwagi na brak ograniczeń budowlanych.

Inspiracją do budowy zikkuratów była wiara, że bogowie zamieszkują szczyty gór. Zigguraty miały je symbolizować. Niektórzy architekci uważają, że były one pierwowzorem biblijnej wieży Babel. Każdy ziggurat był siedzibą innego Boga. Oprócz religijnych zastosowań, znajdowały się w nich biblioteki, szkoła, magazyny żywności, broni i wody, a także skarbce. Najczęściej budowle te były połączone z kompleksami świątynnymi, które usytuowane były w centrach miast babilońskich. Zikkurat w swojej klasycznej formie z czasów sumeryjskich (okołó 2100-2000 p.e.ch.) miał prostokątną podstawę i trzy kondygnacje. Władcy późniejszych imperiów z terenów Mezopotamii budowali je raczej na kwadratowej podstawie i niekiedy z pomieszczeniami w środku (np. elamicki ziggurat w Dur Untasz-Napirisza). Znacznym rekonstrukcjom i przebudowom niszczejących już zigguratów poddali władcy mezopotamscy z I tysiąclecia p.e.ch. Dotychczas, w wyniku prac archeologicznych, odkopano 16 zigguratów, a ze źródeł literackich wiemy o przynajmniej 34 takich obiektach na Bliskim Wschodzie.

Zachowane zigguraty:

* w Eridu (Abu Szahrajn) i Ur (Wielki Ziggurat w Ur) – zbudowane przez Urnammu (XXII w. p.n.e.) * w Aszur (XIII w. p.n.e.) * w Babilonie – ziggurat Etemenanki, identyfikowany z legendarną wieżą Babel * Ekur – świątynia Enlila w Nippur.

Etemennigur

Ziggurat w Ur zwany przez Sumerów Etemennigur – wybudowany został około 2100 p.e.ch. przez Urnammu i Szulgiego ziggurat w mieście Ur. Miał budowę schodkowaną trójstopniowo, zwężającą się ku górze. Była to wieża sakralna poświęcona bogu księżyca Nannie. Pierwotna budowla wzniesiona na fundamencie o wymiarach 65×43 m, była wysoka na około 21 m, dziś sięga około 13 m. Rdzeń składał się z cegły suszonej i był obłożony wypalaną cegłą. Przypuszcza się, że na najwyższym tarasie stała niewielka kaplica, do której prowadziły schody. Tarasy połączone były pochylniami. Pochylone ściany zdobione były niszami i ryzalitami. Na pierwszy taras prowadziły trzy szerokie ciągi schodów połączone w przelotowej bramie. Zachowana w bardzo dobrym stanie, bowiem już w starożytności była obiektem renowacji, o czym świadczą inskrypcje króla babilońskiego Nabonida. Gruntownej konserwacji został poddany przez sir Leonarda Wooleya na początku XX w.

Etemenanki

Etemenanki, sum. Dom fundamentu nieba i ziemi to świątynia w formie zigguratu, znajdująca się w Babilonie, w bezpośrednim sąsiedztwie Drogi Procesyjnej, według powszechnej opinii poświęcona bogu Mardukowi, jedno z najważniejszych sanktuariów państwa babilońskiego. Zdaniem niektórych badaczy budowla stanowiła inspirację dla biblijnej opowieści o Wieży Babel.

Wygląd świątyni nie jest dokładnie znany. Współczesne rekonstrukcje opierają się na przekazie Herodota, akadyjskiej Tabliczce Esagili oraz badaniach wykopaliskowych. Schodkowy, pięcio- lub siedmiostopniowy ziggurat wzniesiony został z suszonej cegły glinianej na planie kwadratu o boku około 90 metrów, według Herodota o wysokości również dochodzącej do 90 metrów. Oblicowano go cegłą wypalaną, glazurowaną na kolor błękitny. Budowlę wieńczyła kaplica šahûru, w której wnętrzu, zgodnie z informacjami zawartymi w dziele greckiego historyka, znajdował się stół oraz — wielkie łoże. Zdaniem Herodota, w kaplicy tej nie umieszczono żadnego wizerunku bóstwa, a kult sprawowały tam wyłącznie kobiety, co według współczesnej interpretacji może wskazywać, iż dokonywano tam niezwykle doniosłego obrzędu świętych zaślubin, mającego zapewnić całemu królestwu pomyślność, płodność i dostatek.

Centrum kultu religijnego w okręgu Etemenanki istniało najprawdopodobniej od czasów powstania miasta. Pierwotna budowla zniszczona została w 689 p.e.ch. przez władcę asyryjskiego Sanheriba, następnie zaś świątynia była odbudowywana i rozbudowywana przez kolejnych królów asyryjskich oraz babilońskich: Assarhaddona, Aszurbanipala, Nabopolassara oraz Nabuchodonozora II, osiągając swoją klasyczną, ogólnie rozpoznawalną formę. Częściowo zniszczona po antyperskim powstaniu w 479 p.e.ch. przez króla perskiego Kserksesa I. Jej ruiny zostały rozebrane z rozkazu Aleksandra III Wielkiego, który planował wznieść w tym miejscu nową, okazałą świątynię, jednakże śmierć władcy przekreśliła te plany.

Wspomnienie o tej budowli przetrwało prawdopodobnie w podaniu o biblijnej Wieży Babel. Istnieje prawdopodobieństwo, że Izraelici w czasie niewoli babilońskiej brali udział w jej budowie i stała się ona dla nich symbolem ludzkiej pychy oraz sprzeciwu wobec Boga. Przez wieki pozostałości świątyni stanowiły źródło łatwo dostępnych materiałów budowlanych dla mieszkańców pobliskiego Bagdadu oraz okolicznej ludności i uległy niemal całkowitemu zniszczeniu. Jej fundamenty zostały odkryte przez niemieckiego archeologa Roberta Koldeweya na początku XX wieku.

Przegląd Piramid na Świecie

Pierwsze piramidy jakie są znane budowano w formie schodkowej, z których najbardziej okazała jest piramida schodkowa Dżesera datowana na przynajmniej 2650 p.e.ch. w Sakkarze koło Memfis. Składa się z sześciu nałożonych na siebie mastab. Jej architektem był Imhotep, wezyr Dżesera, w Okresie Późnym deifikowany i czczony jako bóstwo czyli święty Boży. Piramidy schodkowe zastąpiono piramidami w formie łamanej. Jedynym zachowanym przykładem jest piramida króla Snofru w Dahszur. Kolejne zachowane piramidy mają kształt ostrosłupa.

Rozwój sztuki egipskiej nastąpił w Memfis w okresie III dynastii. W budownictwie na szeroką skalę zaczęto używać bloków kamienia wapiennego i granitu. W początkowym okresie monumentalna architektura naśladuje formy wypracowane przez budowle wznoszone z cegły i drewna. Pojawiają się nowe rozwiązania architektoniczne. Piramidy schodkowe, nowe dekoracje fryzu w tym fryz kobr zaczerpnięty z kultury wedyjskiej mający chronić władcę przed złymi mocami oraz tzw. chekeron – fryz z szeregu figur stylizowanych na kształt witki trzcinowej, związanej w regularnych odstępach. Cegła i drewno używane były nadal, lecz tylko przy budowie pałaców, domów mieszkalnych i pomieszczeń gospodarczych. To zróżnicowanie materiałowe tłumaczy szczątkowe zachowanie budowli mieszkalnych tego okresu. Starożytne Memfis nie zachowało się, pozostała natomiast zbudowana w pobliżu (w Sakkara) świątynna nekropolia, nad którą dominuje zachowany do naszych czasów, monumentalny grobowiec króla Dżesera (Dżosera).

Piramidy egipskie w Gizie to trzy największe piramidy zbudowane w Egipcie. Wszystkie mają kształt ostrosłupa na podstawie kwadratu. Największa z nich, Cheopsa powstała przynajmniej około 2560 p.e.ch., ma podstawę o boku 227,0 m i wysokość 147,0 m, piramida Chefrena, tzw. Wielki Kefren, jest wysoka na 137,0 m, piramida Mykerinosa ma tylko 62,0 m wysokości. Wokół tych piramid pobudowano szereg mniejszych, przeznaczonych głównie na grobowce królowych i dostojników państwowych. Piramida Chefrena wyróżnia się wykutą obok niej monumentalną rzeźbą Sfinksa.

Jest to największa tego typu rzeźba, kolejne, ustawiane obok grobowców, to potężne posągi faraonów. Najbardziej oryginalny wystrój wnętrz zachował się w piramidzie Mykerinosa. Cały zespół wybudowano z różnych kamieni. Dziedzińce wyłożono czarnym bazaltem, kolumny i filary wykonano z czerwonego granitu, ściany miały biały kolor użytych do budowy wapieni i alabastru. Wnętrze pokryto było licznymi inskrypcjami wykutymi w kamieniu. Relief wypełniono niebieskim barwnikiem. Niebieską farbą malowano sufity, na tym tle umieszczono żółte gwiazdy. Do wejścia do komór grobowych, umieszczonych po wschodniej stronie budowli, prowadziły długie rampy w kierunku Nilu. Obok piramid budowano podziemne pomieszczenia dla barek. Przy piramidzie Cheopsa znaleziono jedną z nich.

Przedkolumbijski Meksyk, Gwatemala, Honduras i Salwador – w kształcie schodkowych, wysokich piramid wznoszono podbudowy świątyń i miejsc składania ofiar Bóstwom. Wewnątrz piramid czasem umieszczano grobowiec osób świętych lub świętych, deifikowanych dostojników oraz bohaterów. Najbardziej znane są Piramida Słońca i Księżyca w Teotihuacanie, Świątynia Inskrypcji w Palenque oraz Piramida Nisz w El Tajín.

Na terenie obu Ameryk aż się roi od piramid podobnych do sumeryjskich zikkuratów. Wybudowali je Aztekowie (w Teotihuacan niedaleko Meksyku), Majowie w Uxmal a tam piramida – jak głosi legenda – została wzniesiona w ciągu jednej nocy przez karły potrafiące sprawić, aby kamienie latały. Ostatnimi laty z początkiem XXI wieku odkryto ruiny wielkiej piramidy na dnie jeziora Titicaca w Peru.

Kultura Moche na wybrzeżu Peru w Andach wznosiła piramidy z suszonych cegieł, pełniące funkcje kultowe. Podobne konstrukcje wznosiły też inne, przedinkaskie kultury Peru i Boliwii.

W kraju o nazwie Belize można spotkać kilka „dorodnych” piramid. Altun-Ha (Kamienna woda) leży 30 mil na północ od stolicy. Następnym miejscem jest Caracol (Ślimak) ulokowany na południe od San Ignacio. Piramida w tym miejscu jest największa w Belize (liczy 140 stóp wysokości). Inne piramidy leżą w Cerros, Cuello, El Pilar, Las Milpas, Lubaantunis, Xunantunich.

Wedle znawców kultury wedyjskiej z południowej Indii, z Tamil Nadu, piramidy w Ameryce Południowej i Środkowej budowane są zgodnie z zasadami wedyjskiej architektury kultowej Vasatipurusha Mandala i są niewątpliwie częścią stylu architektonicznego Maya Danava znanego w drawidyjskim kręgu kulturowym i sztuce Vastu. Dr. V. Ganapati Sthapati odkrył także, że reguły i zasady budownictwa cywilnego kultury Majów (Maya) w Ameryce są zbieżne z zasadami indyjskiej architektury Maya Danava. Nawet techniczne metody budowlane stosowane w Peru są identyczne z tymi stosowanymi w tradycyjnym budownictwie świątyń i piramid kamiennych w Indii, a opisanymi w podręczniku zatytułowanym Vasati. Maya Danava ma wedle opisów indyjskich pochodzić z innego systemu planetarnego w Kosmosie, a jego styl architektoniczny liczy już ponad 8 tysięcy lat. Maya Danava jest autorem wielu tekstów inżynieryjskich, w tym z zakresu architektury napisanych w Sanskrycie. Co ciekawe, tak w południowej Indii jak i w Peru używano tej samej miary długości równej około 33 cale. Niektóre świątynie w Ameryce jak Chichen Itza budowane są na planie znanym z budowy indyjskich świątyń, a zwanym Manduka Mandala. Całkiem możliwe, że Maya Danava po przekazaniu swej wiedzy dawnym mieszkańcom Indii nauczał także ludność tubylczą w Ameryce. Można także założyć migrację osób posiadających wiedzę. A inkaskie słowo oznaczające boską moc wężową, K’ultanlini brzmi tak podobnie do indyjskiej Kundalini, podobnie jak inkaskie Yok’hah oznaczające szczyt prawdy w swej wymowie kojarzy się z indyjskim Yogah.

Niektórzy autorzy orientalni z Tybetu i Indii wspominają, że kompleks w postaci Góry Kailaś (tyb. Kang Tisé or Kang Rinpoche; chiń. Mt. Kangrinboge) w Tybecie oraz około setki okolicznych mniejszych gór to w swej istocie piramidy kamienne stworzone w bardzo dawnych czasach przez jedną ze starożytnych cywilizacji. Tyle, że w znacznym stopniu uległy erozji i deformacji. Góra Kailaś ma kształt piramidalny, co wyraźniej widać ze zdjęć satelitarnych, a wspinaczka na tę świętą dla dżinistów, buddystów i hinduistów górę jest surowo zakazana. Ostatnią osobą, która przebywała na Kailaś miał być jogin Milarepa. Tradycyjnie góra Kailaś zwana jest górą  Meru lub Sumeru albo Astapada, czyli osią świata lub pępkiem świata.

Nie za wiele wiadomo o piramidach w Indonezji, poza tym, że wiele z nich jest położonych na wyspie Jawa. Piramida spełniała tam rolę świątyni dawnej kultury wedyjskiej. Jedna lepiej znana jest stosunkowo nowa, datowana na lata 1416-1459. Wykazuje podobieństwo do piramid położonych w Ameryce Środkowej, a jeszcze bardziej do starych świątyń hinduistycznych. Borobudur datowana na przełom VIII i IX wieku przypomina schodkową piramidę, którą rzadka zdobią wygrzewające się w Słońcu jaszczurki oraz 1460 reliefów ze scenami nauk duchowych. Borobudur to bodaj największa z istniejących, a do tego czynnych świątyń na ziemi. Podstawa piramidy ma bok o długości 111 metrów i jest dziełem Śri Gunadharmana.

Na terenie dzisiejszego Iraku, w dawnej Mezopotamii, kwitła kiedyś cywilizacja Sumeru, która słynna była z zikkuratów – świątyń w kształcie schodkowych piramid, zwykle siedmiostopniowych.

Trzy prawdopodobne włoskie piramidy zostały odkryte dzięki satelicie w północnych Włoszech w mieście Montevecchia – 40 km od Mediolanu. Najwyższa piramida liczy 150 m wysokości. Piramidy są zbudowane z kamienia. W chwili obecnej są one całkowicie pokryte przez ziemię i rośliny, dlatego też wyglądają jak piramidopodobne pagórki. Trzy piramidy włoskie wykazują bardzo duże podobieństwo do egipskich, ze względu na perfekcyjne ustawienie względem pasa Oriona i nachylenie piramid. Wiek jest jednak trudny do ocenienia lecz na pewno liczą więcej niż 3000 lat.

Piramidy w Sudanie są znacznie mniejsze niż w Egipcie i są królewskimi  grobowcami. Datowane są od 300 roku p.e.ch., do 300 roku e.ch. Piramidy sudańskie są ulokowane w północnej części obecnego Sudanu, w dolinie Nilu (dawna Nubia). Jak wiele piramid na świecie zostały uszkodzone przez zmienne warunki pogodowe.

Niedaleko Guimar – w mieście na wschodnim wybrzeżu Teneryfy na Wyspach Kanaryjskich należących do Hiszpanii zostały odkryte sześciostopniowe piramidy, sięgające 12 metrów wysokości. Główny kompleks trzech piramid jest astronomicznie zorientowany na zachód Słońca wiosennego przesilenia. Schody rozpoczynają się od ziemi i kończą ma wierzchołku piramid. Płaski szczyt piramid pokryty jest żwirem.

Najbardziej tajemniczą piramidą w Chinach jest ogromna chińska Biała Piramida. Tamtejszy rząd nikogo jednak do niej nie dopuszcza czyniąc z niej tajemnicę państwową. Tylko raz lotnikom amerykańskim podczas II wojny światowej udało się sfotografować ją z powietrza, dlatego jakość zdjęcia nie jest najlepsza. W tym samym rejonie, niedaleko Xian, znajduje się kilka innych piramid, które można zobaczyć z daleka, jadąc publiczną drogą wiodącą na lotnisko. Od dziesiątków lat chińscy naukowcy badają ich wnętrza, ale wyniki badań są ściśle tajne. Na równinie Qin Chuan i w dolinie Qin Lin, w prowincji Shensi znajdują się piramidy ziemne, datowane na 4500 lat. Niemiecki badacz Hartwig Hausdorf twierdzi, iż na terenie Chin jest ponad 100 piramid, zrobionych z gliny. Wiele z nich jest uszkodzonych przez erozję i rolników. Część piramid odwzorowuje tzw. złotą proporcję charakterystyczną dla piramid egipskich.

Jedną z największych piramid na świecie z której zachowały się jedynie ruiny jest piramida w Parhaspur w Indii w dystrynkcie Śrinagar na Wyżynie Kaszmiru. Parhaspur zostało zniszczone jednym gwałtownym uderzeniem, którego niszcząca energia rozchodziła się od miejsca epicentrum jakiegoś wybuchu. Rozbite budowle zostały poddane działaniu niesłychanie wysokich temperatur. Zniszczenie w wyniku jednej eksplozji potwierdza symetryczność zniszczeń – rozchodzących się po okręgu od epicentrum, z podobnej wielkości blokami rzuconymi na podobną odległość. Zniszczenie zakończyło się totalną zagładą miasta, które w okresie swej świetności mogło liczyć kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców. W centrum Parhaspur – niegdyś wspaniałego miasta – stała piramida – do dziś możemy doszukać się jej wyraźnych tarasowatych fundamentów. Wszędzie pełno jest porozrzucanych na wielkie odległości obrobionych bloków kamiennych, strzaskanych skał będących niegdyś częściami budynków. Wszystkie odłamki pokryte są lśniącą glazurą, jak gdyby poddane były działaniu ogromnej temperatury.

Yonaguni to japońska wyspa, należąca do Archipelagu Riukiu, stanowiąca część prefektury Okinawa w Japonii. Znajduje się na wschód od Tajwanu i na zachód od wysp Ishiguki na Morzu Wschodnio-Chińskim. Wyspa (10km na 4km) kryje w sobie dla jednych archeologiczną tajemnicę a dla niektórych naturalne zjawisko. Uczeni toczą nadal spory czy są to pozostałości po starożytnej cywilizacji, czy jest to naturalna formacja, co jednak jest nieprawdopodobne. Odkrycie miało miejsce w 1995 roku. Tajemnica spoczywa pod wodą, kilka kilometrów od brzegu. Jest to ogromne miasto, gigantyczne budowle przypominające piramidy Majów lub Inków, kamienne kręgi, schody i place. Kompleks położony jest zaledwie około 25 metrów poniżej powierzchni morza. Budowle są w całkiem dobrym stanie. Powstanie zatopionego kompleksu określono na 8000-10.000lat. Argumentami na potwierdzenie sztucznego pochodzenia miasta są brak gruzu pochodzącego z erozji, wyraźna droga okrążająca obiekt.

Piramida Cheopsa

Piramida Cheopsa (egiskie imię: Chufu, Khufu) czyli Wielka Piramida to egipska piramida, znajdująca się w Gizie nieopodal Kairu, wzniesiona przynajmniej około 2560 roku p.e.ch. (ponad 4,5 tysiąca lat temu), prawdopodobnie według projektu Hemona, będąca częścią nekropolii memfickiej, według powszechnie akceptowanej przez środowiska naukowe teorii, stanowiąca w starożytności miejsce pochówku faraona Cheopsa (eg. Chufu). Oryginalna nazwa piramidy odczytana z hieroglifów to Achet-Chufu – Horyzont Chufu. Piramida Cheopsa oraz stojące obok niej piramidy Chefrena i Mykerinosa to najbardziej znany zespół piramid. Obok piramidy Chefrena postawiono monumentalny pomnik Sfinksa. Największa z piramid, piramida Cheopsa, uznana została przez starożytnych Greków za jeden z Siedmiu Cudów Świata.

Wielka Piramida Chufu - Cheopsa

Piramida Cheopsa postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie z wielką, iżynieryjną dokładnością (zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2,0 cm). Nawet współcześnie tak dokładne wyrównanie tak dużego terenu pod budowę stanowiłoby poważny problem inżynieryjny. Piramida Cheopsa zorientowana jest zgodnie z kierunkami świata, czyli według zasad budownictwa wedyjskiego, tak zwanego wastu. Boki jej są zwrócone dokładnie na północ, południe, wschód i zachód. Wielkie bloki kamienne, ważące po 2,5 tony (największe nawet około 15,0 t), zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ponad 2,3 mln takich bloków. Piramida Cheopsa obłożona była delikatnym wapieniem z Tury. Niestety z tej obudowy już nic nie zostało. Ścięty wierzchołek piramidy Cheopsa spowodował, że jej wysokość zmalała do około 137,0 m.

O budowie piramidy Cheopsa pisał już Herodot: „Cheops na wystawienie piramidy potrzebował dwudziestu lat. Wszystkim Egipcjanom kazał na siebie pracować. Jednym rozporządzono z łomów kamienia w górach arabskich włóczyć skały do Nilu, innym sprowadzone na łodziach przez rzekę kazał odbierać. Pracowało tak bez przerwy do stu tysięcy ludzi. Budowano zaś piramidę w kształt schodów.”

Wymiary Piramidy Cheopsa po wybudowaniu:

* wysokość do wierzchołka – 146,72 m

* długości boków:

– zachodni – 230 m 35,9 cm

– wschodni – 230 m 39,2 cm

– północny – 230 m 25,5 cm

– południowy – 230 m 45,3 cm

* kąt nachylenia ścian bocznych – 51°52′

Wejście do piramidy znajduje się w północnej ścianie, nie na jej osi, lecz przesunięte około 7 metrów na wschód, na wysokości 17 metrów od poziomu gruntu. O dziwo lokalizacja wejścia jest idealnie zgodna z zasadami konstrukcji świątyni w kulturze wedyjskiej Mahabharaty (Wiekiej Indii), która sięgała od Filipin i Indonezji aż po Libię, Madagaskar i Ural. Od wejścia prowadzi Korytarz Zstępujący o wymiarach 114 cm x 119 cm, opadając w dół pod kątem 26°31′. Prowadzi on 105 m, poprzez masyw piramidy oraz skałę podłoża, do dalszej, poziomej części korytarza, wiodąc około 8,8 m do komory położnej głęboko w skale macierzystej, około 27,5 m poniżej poziomu gruntu. Komora ta, o wymiarach 14 m (wsch.-zach.) x 8,25 m x 3,5 m, jest pomieszczeniem niedokończonym, o nierównych ścianach i podłodze.

Piramida Chefrena

Piramida Chefrena to druga co do wielkości piramida egipska w Gizie i grobowiec faraona Chefrena – czwartego z kolei władcy starożytnego Egiptu z IV dynastii, który był również budowniczym Wielkiego Sfinksa. Nazwa własna tej piramidy oznaczała: Chefren-jest-Wielki, a w oryginale odczytanym z hieroglifów to Uer-ChaefRe.

Ukończenie piramidy Chefrena datuje się na około 2532 rok p.e.ch., czyli u schyłku rządów tego faraona. Pierwotnie budowla ta wznosiła się na wysokość 143,5 m ponad poziom gruntu, jednak obecnie, w wyniku naturalnych procesów starzenia, ma tylko 136 m. Długość boku podstawy to 214,5 m, co daje ponad 46.000 m² zajmowanej przez nią powierzchni. Nachylona jest pod kątem 53°7’48”, a ponieważ jest bardziej stroma od sąsiadujących z nią piramid i zbudowano ją na niewielkim podwyższeniu, może się wydawać, że jest największą z nich (patrz zdjęcie).

Do jej budowy użyto bloków skalnych ważących około 2,5 tony z wapienia sprowadzonego z półwyspu Synaj oraz z granitu z kamieniołomów w okolicach Abu Simbel. Jako jedyna posiada zachowane płyty okładzinowe, widoczne na jej wierzchołku. Waga niektórych z nich dochodzi do 7 ton. Do wnętrza piramidy prowadzą dwa wejścia, jedno oddalone o kilka metrów od samej budowli, drugie na wysokości 11 m od ziemi. Oba korytarze prowadzą do komory grobowej, której dolna część została wykuta w skale. Na końcu komory znajduje się sarkofag wykonany z polerowanego granitu, a na południowej ścianie widnieje nazwisko badacza tej piramidy – Belzoni, umieszczone przez niego samego, oraz data 1818.

Anchhaf to egipski architekt, budowniczy piramidy faraona Chefrena, syna faraona Cheopsa. Popiersie Anchhafa znajduje się w Museum of Fine Arts (Muzeum Sztuk Pięknych) w Bostonie (USA). Egipt dąży do odzyskania zabytku, proponując muzeum rekompensatę.

Sfinks – Mądrość Wschodu

Pierwsze wyobrażenie sfinksa pojawiło się w Mezopotamii, gdzie miał on ciało konia, a ręce i głowę człowieka. Stamtąd przeniknął, pod nazwą centaura, do mitologii greckiej, oraz o zmienionym wyglądzie, do Egiptu. Sfinks w starożytnym Egipcie to symbol władzy królewskiej, przedstawiany jako postać leżącego lwa z głową człowieka, często z twarzą faraona. Egipskie sfinksy były płci męskiej i była to tak ważna tradycja, że królowa Hatszepsut, przedstawiana na tych pomnikach, miała doczepioną sztuczną brodę. Kolejną ważną cechą odróżniającą sfinksy egipskie są skrzydła, a właściwie ich brak. Skrzydła u sfinksów są bowiem atrybutem w mitologii sumeryjskiej i greckiej. Najstarszego, znanego sfinksa odkryto w Abu Roasz i pochodzi on z czasów władcy Egiptu Dżedefre (IV dynastia).

Jednym ze słynniejszych sfinksów jest pomnik mieszczący się w Gizie razem z kompleksem piramid wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zwrócony jest on na wschód, czyli w kierunku Nilu. Wschód to kierunek w mitologii z którego przypływa mądrość, uzdrowienie oraz zbawienie. U jego łap znajduje się mała świątynia. Można powiedzieć, że nie jest on prawdziwym sfinksem, gdyż do głowy faraona Chefrena doczepione jest ciało w pozycji ‚warującej’. Oficjalnie uważa się, że Sfinksa gizejskiego zbudowano w czasie panowania IV dynastii, czyli w latach 2723-2563 p.e.ch. Egipcjanie mówią o nim Abu Hol, co znaczy Ojciec Strachu.

Wewnątrz Sfinksa odnaleziono trzy tunele niewiadomego pochodzenia. Według Zahi Hawassa dwa pierwsze tunele odnalazł Henry Vise w 1881 roku, a egiptolodzy otworzyli je w 1979. Wejście do pierwszego znajduje się na grzbiecie Sfinksa. Wejście do drugiego umiejscowiono w tułowiu posągu, ma on około 12 metrów długości, a w jego wnętrzu nie znaleziono niczego wartościowego. Trzeci tunel został otwarty w 1926 roku po południowej stronie posągu i od tamtej pory pozostaje zamknięty, stając się powodem do pseudoezoterycznych spekulacji i dociekań.

Piramida Mykerinosa

Piramida Mykerinosa to najmniejsza spośród piramid w Gizie, będąca grobowcem władcy z IV dynastii z okresu Starego Państwa, którego prawdziwe, egipskie imię brzmiało MenKauRe i znaczyło: „Trwała-jest-moc-Re (boskiej-światłości)”. Egipska nazwa piramidy odczytana z hieroglifów to Neczeri – Boska. Ta, mierząca jedynie 65 metrów wysokości, piramida zbudowana została z największych, znanych w Gizie, bloków kamiennych. Długość boków podstawy wynosi 108 metrów, a kąt nachylenia ścian 51°. Znajduje się w sąsiedztwie słynnych piramid Cheopsa i Chefrena. Do dnia dzisiejszego zachowała się niestety tylko część jej wapiennego pokrycia licowego, które jeszcze w XVI wieku było w stanie nienaruszonym! W znacznej części natomiast zachowało się (na północnym i wschodnim jej boku) pokrycie granitowe, które wznosiło się, mniej więcej do 1/3 jej wysokości.

Po południowej stronie piramidy wznoszą się trzy małe piramidki satelitarne. Wejście do wnętrza znajduje się na północnym jej boku, na wysokości około 4 metrów od podłoża, zgodnie z zasadami budownictwa wedyjskiego, czyli wastu. Długi, zstępujący korytarz prowadzi aż pod powierzchnię podłoża, gdzie przechodzi w poziom. Po kilku metrach, za dwoma granitowymi zaporami znajduje się duża komora o wymiarach 10,57 x 3,85 x 4 m wysokości, a z niej wiedzie następny, tym razem wstępujący korytarz, prowadzący do ślepego zaułka. W pomieszczeniu tym, w niszy po zachodniej stronie, znajduje się sarkofag z wypisanym imieniem władcy. Nie jest to jednak właściwe miejsce „wiecznego pobytu władcy”.

Aby dotrzeć do prawdziwej komory grobowej należy zagłębić się jeszcze bardziej, poniżej poziomu podłoża. Znajduje się tam wspaniała sala, której ściany pokryte są w całości granitem. Stał w niej kiedyś wspaniały, bazaltowy sarkofag, który niestety zatonął u wybrzeży Hiszpanii, wraz ze statkiem, którym płynął do Europy. Sarkofag odkryli w 1837 roku brytyjscy badacze Perring i Vyse. W sarkofagu znajdowały się szczątki drewnianej trumny, a w niej fragmenty szkieletu mężczyzny. Na trumnie widniała inskrypcja: „Ozyrys, Król Dolnego i Górnego Egiptu, Menkaura, żyjący wiecznie…”. Komorę grobową uzupełnia jeszcze jedno pomieszczenie z 6 niszami w północnej i wschodniej ścianie. Zapewne znajdowały się tam rytualne przedmioty, mające towarzyszyć królowi w jego „podróży w zaświatach”. W lutym 2009 tuż obok piramidy, pod 40 cm warstwą piasku znaleziono 1,5 m posąg siedzącego mężczyzny w peruce, którego wiek szacowany jest na 4.000 lat.

Kompleks Egipskich Piramid w Gizie

Piramida Dżesera

Piramida Schodkowa Dżosera (Dżesera), którego egipskie imię brzmiało Neczerierchet, to piramida schodkowa zbudowana w Sakkarze w Egipcie najpóźniej około 2650 p.e.ch. przez budowniczego Imhotepa. Ta monumentalna budowla kamienna stanowi część kompleksu świątynno grobowego, złożonego z samej piramidy, umieszczonej w północnej części kompleksu, oraz otaczających ją kaplic i dziedzińców o różnym przeznaczeniu kultowym. Całość otoczono murem o wysokości 10,0 m. Sama piramida ma wymiary podstawy 125,0 x 109,0 m oraz wysokość 62,3 m. Zbudowana jest z sześciu segmentów w kształcie mastab.

Przeprowadzone prace badawcze (wykopaliska) świadczą o sześciokrotnej zmianie planów budowli. Pierwotnie mastaba miała wysokość 7,9 m i nie była widoczna zza otaczającego ją muru. Po dodaniu kolejnych segmentów zaczęła dominować nad otoczeniem. Oczywiście, mastaba była rozbudowywana nie tylko wzwyż, ale i w wymiarach poziomych. Magazyny, w których umieszczano wyposażenie grobowe, zostały umieszczone w podziemiach oraz w przylegających do piramidy zabudowaniach. Komora grobowa została umieszczona w południowej części temenosu, zgodnie z zasadami wastu znanymi z kultury wedyjskiej Mahabharaty.

Teren wokół piramidy schodkowej Dżesera został tak zagospodarowany, aby stworzyć miniaturę stolicy, iluzję budowli niezbędnych do życia faraonowi. Zbudowano dziedziniec z podium, aby król mógł świętować kolejne rocznice panowania, postawiono szereg kaplic – symboli świątyń całego Egiptu, umieszczono miniatury pałaców królewskich. Piramidy schodkowe służyły do składania ofiar Bóstwom, ale też jako obserwatoria astronomiczne, a jak wiadomo wiedza astronomiczna w Egipcie i na Bliskim Wschodzie była na bardzo wysokim poziomie.

Pomimo użycia nowego budulca, jakim był kamień, grobowiec posiada wiele cech charakterystycznych dla budowli wykonywanych z cegły. Bloki kamienne użyte do licowania ścian otaczających piramidę budowli wykonano tak, by imitował kształtem suszoną cegłę. Wejście do wnętrza piramidy zostało tak wyrzeźbione, że przypomina zrolowaną matę do środka albo drewnianą konstrukcję. Ściany korytarzy wzmocnione są kolumnami o kształcie podobnym do drewnianych słupów albo wiązek trzcin, żłobkowania sufitu imitują stropy z pni palmowych.

Nowe elementy rozwiązań dekoracji to dwa fryzy: fryz kobr mających chronić władcę przed złymi mocami oraz tzw. chekeron – fryz z szeregu figur stylizowanych na kształt witki trzcinowej związanej w regularnych odstępach. Te dwa motywy weszły do kanonu zdobnictwa monumentalnych budowli egipskich. Zespół grobowy ozdobiono licznymi posągami. Wewnątrz zamurowanej komory (zwanej serdabem) umieszczono posąg samego króla Dżosera w postawie siedzącej. Król, przez otwory w ścianie, mógł obserwować składane ofiary. Postać króla, odziana w odświętne szaty zajmuje miejsce na tronie. Wyraz twarzy, pełen powagi i spokoju, był naśladowany w późniejszych wyobrażeniach faraonów.

Dżeser (Dżoser) to dawny władca górnego i dolnego Egiptu, drugi król z III dynastii. Panował w l. 2690–2670 p.n.e. lub 2720–2700 p.e.ch. Prawdopodobnie był synem Chasechemui i królowej Nimaatapis, młodszym bratem Sanachta. Niektórzy (Helck) uważają, że był mężem córki Chasechemui i Nimaatapis, Hetephernebti, a więc zięciem ostatniego władcy II dynastii i jego żony. Pochodził z miejscowości Tinis. Objął tron po śmierci swego starszego brata. W pierwszym okresie panowania rządy sprawowała matka jako regentka ze względu na młody wiek władcy. Prawdopodobnie początkowo rządził z Abydos, następnie jednak już z Memfis.

W historii Dżeser zasłynął jako pierwszy, któremu wzniesiono grobowiec w kształcie piramidy oraz jako prekursor rzeźby monumentalnej (posąg króla z serdabu). Pierwszy wprowadził też do tytulatury królewskiej nowy przydomek: Złoty Horus, co miało określać władcę jako Horusa słonecznego. Jak podaje słynna Stela Głodu z Sehel pod Asuanem, za Dżesera panował głód na południu Egiptu, jest to jednak wysoce niepewne, gdyż stela powstała już w czasach ptolemejskich. Wezyrem Neczericheta był Imhotep – lekarz, architekt i najwyższy kapłan, a także budowniczy pierwszej w dziejach ludzkości piramidy. Osoby promujące tak zwane piramidy Horusa powinny pamiętać, że najpewniej mają one postać piramidek schodkowych służących jako miejsca składania ofiar Bóstwom i obserwatoria astronomiczne, zatem nie powinny być budowane dla celów areligijnych. Złoty Horus to władca wedle egipskiej hermetyki, którego aura świeci czystym złotym blaskiem światła, a rządy cechuje mądrość i kompetencja zarządzania państwem…

Imhotep

Imhotep, czasami wymawiany jako A.mhotep lub Ii-em-Hotep, egip. ii-m-ḥtp) to pierwszy architekt i lekarz znany z imienia z pisanych źródeł historycznych. Jest też uznawany za pierwszego znanego światu egipskiemu geniusza. Wysoki urzędnik na dworze faraona Dżesera. Jest twórcą piramidy schodkowej w Sakkarze w Egipcie datowanej na około 2630-2611 p.e.ch. za panowania III dynastii. Zespół świątynno grobowy Dżesera zaprojektował wzorując się na wcześniejszych konstrukcjach, wprowadzając jednak także wiele innowacji. Przykrywając pierwotną mastabę czterostopniową piramidą, podwyższoną następnie do sześciu stopni, wzniósł budowlę o wysokości około 60 metrów.

Typowe dla architektury ceglano-trzcinowej motywy odtworzył w nowatorski sposób m.in. zwieńczając kolumny imitacją kwiatów lotosu charakterystycznych dla kultury wedyjskiej. Nowością, także zastosowaną po raz pierwszy przez Imhotepa, była integracja w jedną całość, dotychczas rozdzielanego, grobowca i okręgu kultu grobowego. Ponadto przypisuje mu się inne budowle (m.in. nieukończoną piramidę schodkową Sechemcheta). Obok prekursorskich prac w architekturze, przeprowadził pierwszą reformę kalendarza.

Imhotep pochodził ze wsi Gebelein. Najprawdopodobniej należał do rodziny królewskiej i dzięki własnym wysiłkom stał się jedną z najważniejszych osób w państwie. Służył jako kanclerz faraona i najwyższy kapłan boga Ra (Słońca, Ravi) w Heliopolis. Był uważany za syna boga Ptaha, czyli był formalnie Synem Bożym, pochodził z dynastii solarnej. Imhotep był czczony jako geniusz umysłowy i opływał w tytuły. Jego pełna tytulatura to „Kanclerz Króla Dolnego Egiptu, Pierwszy po Królu Górnego Egiptu, Administrator Wielkiego Pałacu, Dziedziczny szlachcic, Najwyższy Kapłan Heliopolis, Budowniczy, Rzeźbiarz, Twórca Waz Pana”.

Imhotepowi przypisuje się stworzenie czy raczej skodyfikowanie egipskiej medycyny i autorstwo Papirusu Edwina Smitha, opisującego lekarstwa, choroby i obserwacje anatomiczne. Jest dla Egiptu tym czym dla Indii Dhanvantari lub Indra. Papirus Edwina Smitha został prawdopodobnie napisany około 1700 p.e.ch. ale możliwe, że został stworzony z tekstów starszych o około 1000 lat. Być może to właśnie Imhotep jest również twórcą zasad etycznych z których wywodzi się Przysięga Hipokratesa, acz zasady te byly dobrze znane w kulturze wedyjskiej Mahabharaty.

Dwa tysiące lat po śmierci Imhotep, urósł do rangi Bóstwa stając się deifikowanym świętym egipskim. Kanon Turyński nazwał Imhotepa Synem Ptaha i kobiety o imieniu Chroduanch. Tradycja utrwalana przez wieki historii i niezwykły intelekt jaki mu przypisywano przyczyniły się do faktycznego ubóstwienia. Za Nowego Państwa utrwalił się wizerunek Imhotepa jako patrona skrybów, którzy na cześć swojego „świętego” wylewali, przed rozpoczęciem zapisków, kilka kropel wody z dzbanów. Z czasem, gdy stał się popularny w całym Egipcie, zwracano się do niego w modlitwach ze sprawami życia codziennego oraz składano mu wotywne figurki. Obchodzono także rocznicę jego urodzin, śmierci i pogrzebu, co jest charakterystyczne dla kultu świętych Bożych.

Grecy utożsamiali Imhotepa z Asklepiosem, szybko stał się również patronem lekarzy. W czasach rzymskich kult Imhotepa obejmował obszar od Aleksandrii po Meroe. Jego świątynie funkcjonowały m.in. na File oraz w Sakkarze, gdzie miał kaplicę zwaną przez Greków Asklepejonem (pełniła ona funkcję szpitala). W sztuce jest łączony z innymi bogami takimi jak: Hathor, Maat, Amenhotep – syn Hapu. Jego najczęściej cytowane zdanie to: Jedz, pij i raduj się bo jutro umrzemy.

Pramidy z Wysp Kanaryjskich

W wiosce Güímar, na wschodnim wybrzeżu Teneryfy, jednej z Wysp Kanaryjskich, znajduje się sześć piramid schodkowych o prostokątnej podstawie. Są one zagadką dla archeologów ze względu na wyraźne podobieństwo do piramid budowanych w Meksyku przez Majów i Azteków. Piramidy na Teneryfie, jednej z Wysp Kanaryjskich są podobne do piramid schodkowych z Meksyku pokazując pewną uniwersalną wspólnotę kulturową. Według Thora Heyerdahla, jest to dowodem na to, że Wyspy Kanaryjskie były bazą wypadową dla starożytnych podróży między Europą a Ameryką. Najnowsze badania archeologiczne wskazują jednak, że piramidy w Güímarze powstały najwcześniej w XIX wieku, jakkolwiek ich geneza i cel budowy pozostają dotąd nieznane.

Przez dłuższy czas uważano, że piramidy w Güímar to jedynie kupy kamieni ułożone przez miejscowych rolników, którzy znajdowali je podczas orania pól i składali je na skrajach swoich pól. Była to niegdyś częsta praktyka na Wyspach Kanaryjskich. Według miejscowych i starych rysunków oraz zdjęć w wielu miejscach na wyspie istniały takie piramidki, jednak zostały one rozebrane i użyte jako tani materiał budowlany. W samym Güímarze było dziewięć takich piramid, z których zostało jedynie sześć.

W 1991 słynny odkrywca Thor Heyerdahl zbadał piramidy i odkrył, że nie mogą to być przypadkowe kupy kamieni. Na przykład, kamienie na rogach piramid noszą wyraźne ślady obróbki, a także przed ich budową ziemia została wyrównana. Piramidy zbudowane zostały nie z okolicznych kamieni, lecz ze skał wulkanicznych. Heyerdahl odkrył również, że piramidy zostały ustawione w szczególny sposób ze względów astronomicznych. Podczas przesilenia letniego z platformy na najwyższej z piramid ujrzeć można podwójny zachód słońca; słońce zachodzi za wysokim szczytem górskim, pojawia się ponownie i zachodzi jeszcze raz za kolejną górą. Wszystkie piramidy mają schody po zachodniej stronie, co pozwala wchodzącym na nie rankiem w przesilenie zimowe obserwować wschód słońca.

Mimo tych odkryć, Heyerdahlowi nie udało się ustalić dokładnie wieku piramid ani odpowiedzieć na pytanie kto je zbudował. Wiadomo jednak, że Guanczowie mieszkali w jaskini pod jedną z piramid. Przed hiszpańskim podbojem Güímar był siedzibą jednego z dziesięciu królów Teneryfy. Według Pliniusza Starszego Wyspy Kanaryjskie były bezludne za czasów Hannona, kartagińskiego żeglarza (około 600 p.e.ch.), lecz znajdowały się tam ruiny ogromnych budynków po jakiejś dawnej cywilizacji. Pochodzenie Guanczów nie jest całkiem jasne. Przeprawa do Wysp Kanaryjskich z najbliższego wybrzeża kontynentalnego w południowym Maroku jest trudna ze względu na silne prądy morskie. Droga z Europy i Morza Śródziemnego jest zdecydowanie prostsza.

Thor Heyerdahl wysunął teorię, że Wyspy Kanaryjskie były bazą wypadową dla starożytnych podróży między Ameryką a basenem Morza Śródziemnego. Najszybsza droga między tymi dwoma regionami rzeczywiście wiedzie przez te wyspy – użył jej również Krzysztof Kolumb. W roku 1970 Thor Heyerdahl wykazał, że żegluga między północną Afryką a Karaibami przy użyciu starożytnych metod jest możliwa – popłynął z Maroka do Barbados na papirusowej łodzi Ra II.

W 1998 obszar o wielkości 65.000 m2, na którym znajdują się piramidy został udostępniony do zwiedzania jako park etnologiczny. Thora Heyerdahla wsparł finansowo norweski przewoźnik morski Fred Olsen, mieszkający na Teneryfie. Centrum informacyjne zapoznaje zwiedzających z ekspedycjami Thora Heyerdahla i jego teoriami na temat piramid w Güímarze. Dwa pawilony zawierają wystawy poświęcone Heyerdahlowi i modele jego statków, w tym reprodukcję łodzi Ra II oryginalnych rozmiarów.

Wyniki niektórych nie potwierdzonych jednak nowszych badań archeologicznych mogą wskazywać na młody wiek piramid z Wysp Kanaryjskich. Jedna z nich została bowiem zbudowana bezpośrednio na warstwach, zawierających rzekomo XIX-wieczną ceramikę, z czego wnioskować należy, że również same piramidy zostały zbudowane najwcześniej w tym okresie. Wykluczało by to związki obiektów z Guanczami, którzy zamieszkiwali położoną pod piramidami jaskinię w znacznie wcześniejszym okresie, ale ślady ceramiki mogli także nanieść tam sami badacze, którzy nie chcą się pogodzić z istnieniem dawnej kultury w Güímarze.

Trzy Piramidy w Bośni

Według informacji prasowych, wyprawa badawcza archeologów z Australii, Austrii, Bośni, Słowenii oraz Szkocji na początku kwietnia 2006 roku potwierdziła wcześniejsze domysły, że wzgórze Visočica, o wysokości 213 metrów i zboczach nachylonych pod kątem 45°, jest obiektem zbudowanym przez człowieka. Jak się jednak okazało, nie wszyscy z archeologów wymienianych jako członkowie tego zespołu potwierdzili odkrycie. Głównych naukowcem, który wraz z zespołem naukowym popiera teorię o „piramidach w Bośni”, jest egipski geolog. Niezależnie od tego, jakie jest rzeczywiste pochodzenie wzgórz, dla mieszkańców tej biednej okolicy coraz liczniejsi turyści (kilkaset tysięcy w samym tylko roku 2006) przyjeżdżający tutaj stali się źródłem niespotykanych wcześniej dochodów.

Piramidy w Bośni to hipotetyczny zespół trzech piramid, którego odkrycie ogłosił w październiku 2005 mieszkający i pracujący w Stanach Zjednoczonych znany bośniacki archeolog Semir Osmanagić. Piramidy znajdują się w pobliżu miejscowości Visoko (około 30 km na północ od Sarajewa) pod pobliskim wzgórzami Visočica i Križ, przykryte warstwą ziemi i porośnięte roślinnością. Ze względu na ich postulowane podobieństwo do budowli zachowanych w Teotihuacan w Meksyku, odkrywca nazwał je Bośniacką Piramidą Słońca (bośn. Bosanska Piramida Sunca), Bośniacką Piramidą Księżyca (Bosanska Piramida Mjeseca) i Bośniacką Piramidą Smoka (Bosanska Piramida Zmaja).

Pierwsze podejrzenia wobec 213-metrowego wzgórza wzbudziły jego równo nachylone stoki oraz ich ułożenie względem stron świata. Semir Osmanagić rozpoczął prace i po kilku miesiącach badań archeologicznych i geologicznych ogłosił, że kolejne odkrycia potwierdzają jego teorię o istnieniu tutaj jedynej w Europie piramidy. Badania satelitarne wahań temperatury wzgórz Visočica i Križ potwierdziły jego szybsze wychładzanie się, co może dowodzić istnienia zlokalizowanych pod jego powierzchnią pustych przestrzeni. Takie same wnioski wyciągnięto na podstawie badań geologicznych, geodezyjnych, analizy georadarowej i termograficznej. Wykopaliska przeprowadzone po usunięciu roślinności i warstw ziemi, potwierdziły istnienie struktur kamiennych i kamiennych bloków o przypuszczalnej masie dochodzącej do 30 ton, mogących dowodzić istnienia budowli.

Zdaniem badacza Semira Osmanagić’a domniemana piramida posiada cztery zlokalizowane, z dużą dokładnością, zgodnie z kierunkami geograficznymi boki, spłaszczony wierzchołek i kompleksy wejściowe na zachodnim i północnym boku. Wiek budowli jest oceniany nawet na około 14.000 lat (12 tysięcy lat p.e.ch.). Jako prawdopodobnych budowniczych piramidy uważa się Ilirów zamieszkujących tereny zachodnich Bałkanów. Niektórzy archeolodzy są jednak zdania, że odkryte w wyniku sondaży fragmenty budowli mogą pochodzić z późniejszego okresu i dotyczyć mniejszych obiektów, m.in. stanowiąc część kompleksu grzebalnego z młodszej epoki kamienia.

Teotihuacan w Meksyku

Teotihuacán, Teotihuacan [cytaj: teoːtiː’wakaːn] to stanowisko archeologiczne położone na centralnym płaskowyżu, na północny wschód od miasta Meksyk. Nazwa stanowiska pochodzi z języka nahuatl i można ją przetłumaczyć jako: miejsce, w którym ludzie stają się bogami. Niewątpliwie jest to miejsce dawnego kultu religijnego i misteryjnych wtajemniczeń w kolejne stopnie duchowego rozwoju i kapłaństwa, aż do ubóstwienia świętości w człowieku.

Według legend i mitologii Teotihuacán zostało ono zbudowane przez rasę olbrzymów (nefilim), zwanych quinametin, którzy mieli żyć przed pojawieniem się współczesnych ludzi i zostali zniszczeni przez wielką katastrofę. Na terenie płaskowyżu, od II wieku p.e.ch. do II wieku e.ch. powstało wielkie prekolumbijskie centrum religijne związane z kulturą ludów Mezoameryki. Wokół centrum istniało miasto, którego największy rozkwit przypada na IV-VII wiek e.ch. Jego część mieszkalna została zaplanowana na prostokątnej siatce ulic analogicznie jak budownictwo miast (pura) w kulturze wedyjskiej. Przeprowadzono regulację rzeki San Juan, zbudowano zbiorniki wody deszczowej. W kompleksie miejskim powstały place targowe, spichlerze, teatry i boiska do gry w pelotę. Plan urbanistyczny miasta miał układ dwuosiowy tak samo jak uczą zasady indyjskiego wastu. Jedna z osi była w kierunku północ – południe i miała nazwę Aleja Zmarłych, druga oś ciągnęła się ze wschodu na zachód. Według współczesnych szacunków liczba mieszkańców określana jest na około 200 tysięcy. Do IX wieku wpływy centrum obejmowały całą centralną część Wyżyny Meksykańskiej.

Teotihuacán to niewątpliwie święte miasto dawnej kultury, które było celem pielgrzymek wielu plemion żyjących w Mezoameryce. Według mitów indiańskich w Teotihuacán powstał świat, nastąpiło oddzielenie światła od ciemności, powstało słońce i księżyc. Najprawdopodobniej w Teotihuacan powstał system religijny przyjęty później przez inne plemiona, tu kapłani opracowali kalendarz, według którego liczono czas. Miasto Teotihuacán zostało nazwane przez Azteków miejscem, gdzie rodzą się bogowie. W VII wieku e.ch. Teotihuacan został częściowo zniszczony podczas wielkiego pożaru. Po pożarze miasto nie wróciło do dawnej świetności, całkiem możliwe, że z powodu niechęci do zamieszkiwania w ruinach, gdyż Indianie zwyczajowo nie odbudowują zrujnowanych domostw. Stopniowo opuszczane poddało się kolejnym napaściom koczowniczych plemion północy. W X wieku Teotihuacán zostało opuszczone. Za spadkobierców kultury Teotihuacanu uważa się Tolteków oraz Azteków.

Centrum kultowe w Teotihuacán zostało zbudowane wzdłuż Alei Zmarłych. Aleja o szerokości około 40,0 m i długości ponad 2,0 km ciągnęła się od Piramidy Księżyca aż do Cytadeli. Wzdłuż niej usytuowano wiele świątyń oraz Piramidę Słońca. Budowle wzniesione na terenie Teotihuacanu powstały bez użycia metalowych narzędzi. Dwie piramidy: Piramida Słońca o długości podstawy 225,0 m x 207,0 m i wysokość 65,0 m oraz Piramida Księżyca (150,0 x 120,0 x 43,0 m) to najstarsze budowle tego kompleksu. Konstrukcje schodkowych piramid w stylu talud-tablero zbudowane są z kolejnych tarasów stawianych na skarpach. Do budowy użyto wysuszonych na słońcu cegieł adobe i ziemi, po ukształtowaniu budowli obłożono jej ściany płytami kamiennymi. Połączone płaszczyzny skośne i poziome ozdobione są rzeźbami.

Na najwyższym tarasie piramidy zbudowano świątynię, z której zachowały się tylko ruiny. Do piramidy prowadzą strome i wysokie stopnie. U podnóża budowli zachowały się ruiny pomieszczeń kapłańskich. Taki sposób budowania i zdobienia piramid został przyjęty przez inne plemiona Mezoameryki. W 1971 roku, podczas prowadzonych prac badawczych, odkryto pod Piramidą Słońca tunel i komory. W 1998 roku na piątym poziomie Piramidy Księżyca znaleziono szczątki trzech osób. Planowane jest wykonanie badań Piramidy Słońca przy użyciu nowoczesnej aparatury – detektora mionów – cząstek elementarnych powstających na skutek promieniowania kosmicznego. Badania – które rozpoczęły się w lipcu 2008 roku – mają odpowiedzieć, czy we wnętrzu piramidy znajdują się wolne przestrzenie (komory grobowe).

Cytadela (nazwa nadana przez konkwistadorów) zbudowana przy końcu Alei Zmarłych to czworokątny plac otoczony 15 świątyniami. Na nim umieszczono też platformę z centralnym ołtarzem. Do najciekawszych obiektów kompleksu należy Świątynia Quetzalcoatla (Pierzastego Węża). Świątynia zbudowana jest oczywiście w formie piramidy. Jej ściany ozdobione są licznymi rzeźbami wyobrażającymi głowy bogów Quetzalcoatla i Tlaloca (bóstwa deszczu).

Podczas prowadzonych prac wykopaliskowych w Teotihuacán odkryto fragmenty malowideł naściennych zdobiących świątynie i Pałac Zacukali, przedstawiających procesje kapłanów, wojowników, mitologiczne wizerunki bogów oraz zwierząt. Do najciekawszych zachowanych fresków należy przedstawienie raju boga deszczu – Tlalocan. Na malowidle widoczna jest góra, jezioro i dwie rzeki u jej podstawy. Wokół rosną drzewa, krzewy i kwiaty. Wśród nich widnieją kolby kukurydzy i krzewy kakao, fruwają motyle, ważki, widoczne są też sylwetki ludzi, odpoczywających, bawiących się. Nie jest pewne, czy postacie ludzkie symbolizują zmarłych przebywających w raju. Tlaloc przedstawiony jest w swojej masce, z pierścieniami wokół oczu, wystającymi kłami i rozdwojonym językiem węża. Na głowie ma pióropusz, a z jego rąk spływają krople deszczu, wody dającej życie. Znaleziono też zachowana ceramikę, m.in. bogato zdobione cylindryczne, trójnożne naczynia z stożkowatymi pokrywami. Do ważnych zabytków należą także kamienne maski rytualne.

Palenque – Świątynia Majów

Palenqué (Palenque) to miejscowość położona w stanie Chiapas w Meksyku. W odległości około 7 km od niej w 1746 roku odkryto ruiny miasta Majów. Największy jego rozkwit przypada na okres od połowy VII do końca VIII wieku. Wśród ruin największą sensacją stała się tzw. Świątynia Inskrypcji. Zbudowana została na piramidzie schodkowej o wysokości 16 m złożonej z dziewięciu stopni. Szerokość świątyni wynosi 23,4 m. Wejścia do niej mieszczą się pomiędzy sześcioma filarami ozdobionymi dawniej postaciami wykonanymi ze stiuku. Nogi postaci wykonane były w formie głów węży (do dnia dzisiejszego pozostały jedynie fragmenty tej dekoracji). Po obu stronach wejścia wykuto 620 hieroglifów, od nich pochodzi nazwa świątyni. Stromy dach świątyni zwieńczony był ażurowym grzebieniem.

Podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 1942 – 1952 we wnętrzu świątyni odkryto przejście do krypty grobowej (odkrycia dokonał w 1946 roku archeolog A. Ruz Lhuiller. Przejście zasypane było gruzem, prace oczyszczające trwały dwa lata). Krypta grobowa zbudowana została poniżej poziomu podstawy piramidy. Schody łączące kryptę ze świątynią to dwa biegi po 26 i 23 stopnie. W dolnej części tej wewnętrznej klatki schodowej znaleziono 6 szkieletów ludzkich (najprawdopodobniej zabitych podczas ceremoniału pogrzebowego) i naczynia i dary. Wejście do krypty zamyka płyta kamienna w kształcie trójkąta. Sama krypta ma wymiary 9 x 3 m i wysokość 6,6 m. Ściany krypty są ozdobione stiukowymi dekoracjami przedstawiającymi dziewięć postaci kapłanów lub jak sądzą inni badacze bóstw nocy.

Wewnątrz krypty znaleziono sarkofag z szkieletem Pacala Wielkiego, władcy Palenqué. Twarz władcy przesłonięta była jadeitową maską. W sarkofagu znaleziono także wykonane z jadeitu ozdoby (bransolety, pektorał). Ściany sarkofagu pokrywają hieroglify z datą 633. Płyta wierzchnia pokryta jest reliefem wyobrażającym postać mężczyzny spoczywającego na masce Boga ziemi i śmierci. Wykuty wizerunek ptaka Moan symbolizuje śmierć. Mężczyzna spogląda na krzyż Majów zakończony ciałami węży. Obramowanie reliefu wykonane zostało jako pas z wyobrażeniami Słońca, Księżyca, planety Wenus i sześciu głów ludzkich. Wnętrze sarkofagu z wnętrzem świątyni stojącej na szczycie piramidy łączyła gliniana rura w kształcie węża. Nie wiadomo, czy był to kanał wentylacyjny czy też symboliczne połączenia świata zmarłych i żywych. Wedle innej znanej interpretacji płaskorzeźba przedstawia mężczyznę w rakiecie czyli kosmonautę.

Do innych zabytków odnalezionych w tym miejscu należą:

* Świątynia Hrabiego; * Świątynie Krzyża, Słońca i Ulistnionego Krzyża – położone na piramidzie schodkowej zostały zbudowane najprawdopodobniej przez następców Pacala; * ruiny pałacu – stanowią kompleks kilku budynków i trzech dziedzińców wzniesionych na przestrzeni życia kilku pokoleń, na sztucznej, szerokiej platformie (o wysokości 10 m. i wymiarach w rzucie 100 x 80 m.). W skład zabudowań pałacowych wchodzi też czterokondygnacyjna wieża; * boisko do gry w pelotę; * pozostałości kamiennego akweduktu, który prowadził wodę z rzeki Otulum.

W 1987 roku ruiny wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Piramida w El Tajín

El Tajín jest położone nad Zatoką Meksykańską, na północny zachód od Veracruz, miasta które było stolicą państwa Totonaków, ośrodek kultu boga deszczu. Zostało założone w II wieku p.e.ch., największy rozwój przeżyło w okresie od V–XII wieku. Nie jest jeszcze do końca zbadane przez archeologów. Do najbardziej znanych zabytków związanych z tym miejscem należy schodkowa piramida zwana Piramidą Nisz. Jest to siedmiokondygnacyjna budowla kamienna, o wysokości 25,0 m. W niej wykonano 365 nisz w postaci otworów przypominających okna i drzwi. Liczba nisz związana jest liczbą dni w kalendarzu słonecznym. Z kalendarzem związana jest także liczba 13 powtarzająca się w dekoracji meandrowej. Strome schody prowadzące na najwyższą platformę ozdobione są meandrami w postaci wijących się węży. Nie znane jest przeznaczenie nisz. Zdaniem niektórych badaczy stały w nich posągi bóstw, zdaniem innych palono w nich żywicę (kopal). El Tajín znaczy bowiem „błyskawice” albo „dym”. Do zabytków znalezionych w El Tajín należy także boisko do gry w pelotę. Astronomicze i kultowe zastosowanie Piramidy Nisz w sposób oczywisty nie ulega wątpliwości.

Piramidy w Mochica

Odkrycie kultury Mochica zostało dokonane przez Maxa Uhle w 1899 roku nad brzegami rzeki Moche i Chima, w okolicy miasta Trujillo. Odkrycia datowane są na okres I wieku p.e.ch. – VIII wieku. Prowadzone wykopaliska odsłoniły dwie piramidy schodkowe postawione na platformach z suszonych cegieł adobe. Są to Sanktuarium Słońca i Sanktuarium Księżyca. Piramida Słońca postawiona została na platformie o wysokości 18,0 m i wymiarach podstawy w formie prostokąta 342,0 x 159,0 m. Wysokość samej piramidy wynosi 45,0 m. Na najwyższej platformie piramidy najprawdopodobniej stała drewniana świątynia służąca składaniu rytualnych ofiar.

Piramida Księżyca jest mniejsza, jej wysokość wynosi 21,0 m, a podstawa ma rozmiary 80,0 x 60,0 m. W niej zachowały się fragmenty fryzu przedstawiające przedmioty codziennego użytku atakujące ludzi. Wątek zagłady człowieka z drewna, który zapomniał o stwórcy, znany jest w mitologii Majów i Inków. Jest to historia, w której przedmioty, takie jak: misy, garnki, żarna itp., podpuszczone przez bogów, powstają przeciwko człowiekowi. Wraz z tym buntem następują liczne trzęsienia ziemi, burze i powodzie. Stary świat ulega zagładzie, a z powstałego chaosu Bogowie (Anioły) tworzą nowy świat z doskonalszym człowiekiem. W pobliżu piramid znaleziono miejsca zbiorowych i indywidualnych pochówków. Z kulturą Mochica związany jest też system kanałów nawadniających, akweduktów prowadzących wodę z rzek na tereny pustynne. Te przedsięwzięcia inżynieryjne dały podstawę do wysokiego rozwoju kultury i osiągnięcia dobrobytu materialnego. Świadczą o doskonałej organizacji opartej o podział na klasy panujących kapłanów i rolników.

Ludność zamieszkująca związany z kulturą Mochica grzebała zmarłych najczęściej u podstaw piramid lub wzdłuż oceanu, w grobach wykładanych kamieniami lub cegłą adobe. Zwłoki układano w pozycji na wznak. Budynki mieszkalne wykonywane były z drewna, dachy wykonywane były z plecionki z gałęzi. Stawiano je w pobliżu ośrodków ceremonialnych. Ludność znała obróbkę takich metali jak złoto, srebro, brąz. Nieliczne zachowane wyroby tkackie są zdobione motywami podobnymi do malowanych na naczyniach ceramicznych. Twórcy kultury Mochica są także budowniczymi systemu nawadniającego złożonego z szeregu kanałów i wodociągów. Dostarczał on wodę do pól uprawnych.

Państwo Chimú powstało w IX-XI wieku na terenach znajdujących się wcześniej pod wpływem kultury Mochica. Niezależność zachowało do 1470 roku, czyli do podboju dokonanego przez Inków. Obszar zajmowany przez Chimú to teren leżący nad brzegiem Oceanu Spokojnego od Tumbez aż do Limy w Peru. Stolicą Chimú było miasto Chan Chan leżące w pobliżu dzisiejszego Trujillo.

Piramidy Inków

Władcy Inków otoczeni byli wielkim przepychem i czczeni jak bogowie, po śmierci ich ciała mumifikowano i nadal oddawano im boską cześć. Do nich i kapłanów należała cała ziemia w państwie. Najważniejszymi bóstwami były Inti, czyli słońce i Illapa, władający siłami przyrody. Na ich cześć budowano kultowe kamienne piramidy. Stolicą państwa Inków było miasto Cuzco w Peru na Płaskowyżu Andyjskim. A najciekawszym i zagadkowym miastem, odkrytym w 1911 r., jest Machu Picchu, położone wysoko w górach, zbudowane tak, że nie jest widoczne z dołu. Z niewiadomych powodów zostało opuszczone przez mieszkańców krótko przed przybyciem Hiszpanów do Ameryki. Miejsce pochówku większości Inków jest niewiadome. Prawdopodobnie niektórzy zostali pochowani w mieście Pachacamac. Ciała Atahualpy również nie odnaleziono.

Piramidki w Polsce

Istnieje kilka miejsc z polskimi piramidami zbudowanymi głównie pod wpływem fascynacji egipską kulturą:

Piramida w Lipie

Piramida przez wielu uważana błędnie za komin kuchenny, stanowi część średniowiecznego zamku, który został wybudowany około 1200 roku przez templariuszy. W piramidzie, wewnątrz pustej, znajdują się na ścianach różne, równo rozmieszczone otwory, na środku piramidy znajduje się tzw. studnia, w dniu letniego przesilenia słońce pada na wprost do wnętrza tzw. studni. Budynek ten mógłby stać się atrakcją turystyczną niestety w prywatnych rękach popadł w ruinę. Według różnych hipotez piramida służyła templariuszom do obserwacji astronomicznych.

Piramida w Aleksandrowie Kujawskim

Na terenie parku miejskiego stoi samotna, zaniedbana piramida mierząca 3 metry wysokości. Prawdopodobnie wzniósł ją hrabia Władysław Trojanowski, który w tym miejscu zbudował podobno dwie bliźniacze piramidy dla siebie i swej małżonki. W tym samym parku z okazji 60-tej rocznicy nadania praw miejskich władze miasta postawiły niewielką piramidkę, dziś niestety jest już ona zdewastowana.

Piramida w Burdzach

Znajduje się w gminie Bojanów w powiecie stalowowolskim. Piramida o wysokości 5 m i podstawie 6,5 m jest miniaturą piramidy Cheopsa. Ustawiono ją zgodnie z kierunkami świata. Usytuowana jest na prywatnej działce, wkomponowana w leśny krajobraz Puszczy Sandomierskiej.

Piramida w Łaziskach

Piramida ta ma wysokość 6 metrów, jest wzniesiona z ciosanego kamienia i leży na zalesionym wzgórzu. W jej wnętrzu pochowano w 1845 roku Franciszka Łakińskiego.

Piramida w Karczewie

Karczewska piramida jest zbiorową mogiłą żołnierzy z czasów insurekcji kościuszkowskiej.

Piramida w Krynicy

Tajemniczy grobowiec w Krynicy koło Krupego (nazywany też Arianką w Krynicy) to murowany budynek w formie piramidy. Stoi całkiem samotnie na szczycie wzgórza. Prawdopodobnie jest grobem chełmskiego podkomorzego Pawła Orzechowskiego. Wg przypuszczeń historyków Orzechowski zmarł za granicą, a jego życzeniem było spocząć w tej okolicy. Ponieważ był arianinem, nie mógł być pochowany na cmentarzu w Krupem.

Piramida w Międzybrodziu

Ta budowla jest grobowcem rodzinnym Kulczyckich, wejście przypomina piramidy w Deir el-Medinie, a proporcje są takie, jak w Wielkiej Piramidzie w Gizie.

Piramida w Rapie

Najbardziej znanym w Polsce grobowcem w kształcie piramidy jest piramida w Rapie z 1811 roku w mazurskiej wsi Rapa. Jest to grobowiec rodzinny pruskiego rodu baronów von Fahrenheid, zaprojektowany przez duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena. Charakterystyczną cechą budowli jest kształt, przypominający starożytne egipskie piramidy.

Piramida w Rożnowie

Piramida w Rożnowie ma 9 metrów wysokości, a wzniósł ją pruski generał Gustaw Adolf Gustaw von Oben około 1870 roku.

Piramida koło Sędziszowa Małopolskiego

13 metrowy, wykonany w 2003 roku z drewna i prasowanej słomy, model piramidy Cheopsa przy obwodnicy Sędziszowa Małopolskiego jest jedną z większych piramid.

Piramida w Zagórzanach

Piramida ma około 10 metrów wysokości i 12 metrów podstawy, jest to miniatura piramidy Cheopsa. W podstawę wkomponowany jest krzyż, znacznie przewyższający samą piramidę. Zaprojektowana przez Mariana Teodora Talowskiego. Jest to mauzoleum ówczesnych właścicieli miejscowości, rodu Skrzyńskich. Opowiada się, że A. Skrzyński tak bardzo bał się ciemności, że chciał, by w jego grobowcu przez 100 lat po jego śmierci było zapalone światło. Nie zdążył zapłacić, gdyż zginął w wypadku samochodowym.

ENERGIA PIRAMID – BADANIA NAUKOWE

Hobbyści i entuzjaści na całym świecie ostrzą w piramidach żyletki, przechowują przez długi czas żywność, zmieniają smak wina czy też papierosów – oczywiście na lepszy, wreszcie wypoczywając lub śpiąc w modelach piramid, donoszą o poprawie samopoczucia, regeneracji sił, i wielu podobnych zjawiskach. A wszystko to rozpoczęło się w latach trzydziestych XX wieku, kiedy to francuski badacz Antoine Bovis odkrył podczas zwiedzania komory grobowej piramidy Cheopsa zjawisko mumifikacji.

Ciała nieżywych zwierząt w eksperymentach Bovisa nie uległy biologicznemu rozkładowi lecz odwodnieniu i zasuszeniu. Antoine Bovis rozpoczął po powrocie z Egiptu serię eksperymentów z modelami piramidy Cheopsa. Zbudował zatem jej model, usytuował go ścianami wedle wedyjskiej zasady budownictwa wastu w kierunku północ-południe. Na 1/3 wysokości tego modelu czyli tak samo jak położona jest komora grobowa w piramidzie Cheopsa umieścił zdechłego kota. Po pewnym czasie tego eksperymentu ciało kota uległo odwodnieniu i mumifikacji. To samo działo się również z rybami i jajkami.

Antoine  Bovis wpadł jako pierwszy na pomysł zastosowania energii piramid w celu wzmocnienia sił witalnych organizmu. Niecodzienne eksperymenty Antoine Bovisa kontynuowali inni badacze francuscy: de Belizal, Chaumery i Morel. Stwierdzili oni naukowo, że prócz piramid podobny rodzaj energii emitują także niektóre inne struktury geometryczne i znaki symboliczne. Stąd też ten rodzaj oddziaływania nazwali oni fachowo promieniowaniem kształtów.

Niezwykłe oddziaływanie piramid zainspirowało do eksperymentów czeskiego elektryka Karela Drbala. Wykorzystując energię piramid skonstruował on i opatentował w 1959 roku przyrząd do ostrzenia żyletek, nadając mu nazwę „Przyrząd do ostrzenia żyletek – Cheops”. Składa się on z pojemnika w kształcie piramidy, do którego wkłada się żyletkę. Ostrze żyletki jak wykazywały liczne doświadczenia regeneruje się w piramidzie. Piramida zbudowana jest z materiałów o właściwościach izolacyjnych takich jak papier, czy tworzywo sztuczn). Cała istota działania to umieszczanie żyletki. Musi się ona znajdować na 1/3 wysokości piramidy i jej oś musi być skierowana w kierunku północ-południe. Regeneracja ostrza nie trwa długo, tak przechowywaną żyletką można podobno ogolić się nawet 50 razy.

Eksperymenty Karela Drbala odbiły się szerokim echem na całym świecie i pociągnęły za sobą serię doświadczeń z wykorzystaniem piramid, w tym oddziaływaniem piramid na organizmy żywe. W wyniku eksperymentów stwierdzono wielokrotnie, iż niebywałe rezultaty przynosi poddawanie żywych roślin i zwierząt oddziaływaniu piramid. Amerykańscy badacze Flanagan, Schul i Pettit podlewali wodą przetrzymywaną w piramidzie rośliny. Doświadczenia wykazały, że wzrost takich roślin jest znacznie bujniejszy niż innych rosnących na tym samym poletku, a nie podlewanych wodą z piramidy. Amerykanie wykorzystali również piramidy do przechowywania żywności. okazało się, że produkty żywnościowe w piramidach nie tylko dłużej zachowują świeżość, ale dodatkowo polepszają ich walory smakowe.

Amerykanie przeprowadzili również badania związane z falami alfa. Patrick Flanagan umieścił nad głową badanego, w chwili gdy ten miał oczy zamknięte, piramidę o podstawie dwóch stóp. Gdy piramida znajdowała się nad jego głową do głośnika dotarły silne fale alfa. Po usunieciu piramidy fale alfa zanikły. Doświadczenie te powtarzano na innych osobach i uzyskiwano wielokrotnie takie same powtarzalne wyniki. Fale alfa pojawiają się przy przechodzeniu i przejściu w wyższe stany świadomości. Przy medytacji przejście do stanu alfa wymaga czasu od 5 do 20 minut.

Pod koniec lat siedemdziesiątych grupa kilku Polaków pod kierunkiem doc. Bonawentury Kochela i dr Jana A. Szymańskiego  mając odpowiednie przygotowanie i możliwości prowadzenia badań, postanowiła poddać niezależnej naukowej weryfikacji niektóre z sygnalizowanych zjawisk. Biorąc pod uwagę, że za rozkład ciał zwierzęcych i produktów żywnościowych odpowiedzialne są wszechobecne mikroorganizmy, a wśród nich szczególnie duże znaczenie ma Escherichia Coli, postanowiono zbadać, czy istnieje wpływ modelu piramidy Cheopsa na te bakterie. Hodowle bakterii E. Coli na podłożu stałym Levine’a rozwijały się w piramidzie wykonanej z blachy miedzianej oraz w bryle o kształcie sześcianu wykonanej z tego samego materiału. Stwierdzono, że wzrost bakterii mierzony przeciętną średnicą kolonii jest mniejszy o 46% w piramidzie w stosunku do sześcianu. Wyniki takie otrzymano tylko dla hodowli umieszczonej na 1/3 wysokości piramidy. Hodowle umieszczone nieco niżej nie różniły się od kontrolnych.

Następnie przeprowadzono badania tych samych bakterii hodowanych w pożywce płynnej. Tak jak w poprzednim doświadczeniu próbówki z hodowlami bakterii umieszczono w piramidzie i sześcianie. Po czasie 95 godzin bakterie odwirowano i zważono. Okazało się, że masa bakterii wyrosłych w piramidzie jest mniejsza o 14,2% od masy bakterii pochodzących z sześcianu. Stwierdzono, że masy suche bakterii z obu hodowli są sobie równe, a zatem stwierdzono różnicę ciężaru żywych bakterii wynikają z różnej ilości zawartej w nich wody. W kolejnych pracach postanowiono sprawdzić, czy również dla innych mikroorganizmów występują podane wyżej zależności. Stosując bardzo podobną metodykę, przeprowadzono badania rozwoju drożdży Saccharomyces elipsoideus, a także gronkowców Staphylococcus aureus w pożywkach płynnych. W badaniach tych wykazano, że przeciętne masy drożdży jak i gronkowców z hodowli w piramidzie i w sześcianie nie różnią się miedzy sobą.

Następne doświadczenia  polska grupa przeprowadziła z rozwojem pszenicy Triticum vulgare. W eksperymencie posłużono się dwoma modelami piramidy Cheopsa, z których jedna wykonana była z blachy stalowej, druga zaś z płyty pilśniowej oraz dwoma sześcianami wykonane odpowiednio z tych samych materiałów. Wszystkie cztery znajdowały się w jednakowych warunkach mikroklimatycznych i były ustawione krawędziami bardzo dokładnie prostopadle do północy magnetycznej. Do każdej bryły wstawiono dwa pojemniki wypełnione piaskiem i zawierające po 40 ziaren pszenicy. Pomiary wysokości części nadziemnej wykonywane co 24 godziny umożliwiły określenie pełnej charakterystyki wzrostu wydłużeniowego w każdej hodowli. Wykazano, że przeciętna wysokość pszenicy wzrastającej w piramidzie z płyty pilśniowej jest większa o 23,34% od pszenicy wzrastającej w sześcianie z tego samego materiału. Nie zaobserwowano natomiast różnic wysokości pszenicy w pozostałych trzech bryłach. Przyczyn przyspieszenia wzrostu autorzy dopatrują się w aktywizacji hormonów wzrostowych: auksyn i giberelin. Można również wywnioskować, że obserwowany efekt nie zależy wprost lub wyłącznie od obecności ziemskiego pola elektrycznego i magnetycznego. Wydaje się konieczne zaproponowanie istnienia w piramidzie „oddziaływania geometrycznego” związanego z jej kształtem geometrycznym i warunkowanego występowaniem wewnątrz pola elektrycznego i magnetycznego.

Następne przeprowadzone badania dotyczyły aktywności kilku bardzo ważnych enzymów, występujących w organizmie człowieka, a wśród nich alfa amylazy. Stosując test amylazowy zmierzono aktywności tego enzymu w surowicy znajdującej się w modelu piramidy Cheopsa i w sześcianie. Próbki surowicy przetrzymywano w bryłach przez czas: 5, 10, 20, 25, 30, 35, 40 minut i bezpośrednio po wyjęciu mierzono aktywność enzymu. Zmiany tej aktywności w czasie są bardzo charakterystyczne. W ciągu pierwszych 10 minut zachodzi obniżenie aktywności przeciętnie o 7%, poniżej następuje jej wzrost do wartości wyjściowej oraz dalszy wzrost o około 15% aż do uzyskania wartości maksymalnej. Nastepnie zachodzi spadek aktywności, aż między 30 a 40 minutą aktywność osiąga wartość wyjściową. Zaobserwowane zmiany aktywności sugerują istnienie odwracalnych zmian konformacyjnych enzymu, a przez to efektywności jego katalitycznego działania.

W roku 1979 Bonawentura Kochel zbadał metodą spektofotometryczną efekt oddziaływania wnętrza modelu piramidy Cheopsa  na roztwór fizjologiczny. W badaniach stwierdzono powstanie nowego pasma absorpcyjnego w nadfiolecie i określono zależność tego efektu od czasu działania piramidy. Próbki z roztworem fizjologicznym przetrzymywano  przez czas: 2, 12 i 42 godzin w modelu piramidy wykonanym z blachy aluminiowej. Próbki kontrolne znajdowały się w odległości 2 metrów od tej bryły. Po wymienionych czasach mierzono absorbancję próbek w zakresie od 28000 cm-1 do 48000 cm-1 na spektofotometrze „Specord”. Okazało się, że dla próbek przetrzymywanych w piramidzie względem kontrolnych występuje pasmo absorpcji o środkowej liczbie falowej 44400 cm-1 co dowodzi istnienia w roztworze molekuł wzbudzonych w wyniku absorpcji promieniowania o energii E=5,5 cV. Stwierdzono też, że absorbancja wzrasta liniowo z czasem oddziaływania.

Wyniki badań wskazują na zachodzenie w roztworze fizjologicznym reakcji obejmującej składniki tego roztworu, wskutek czego może powstawać nowa substancja wykazującą opisaną absorpcję. Ta hipotetyczna substancja pozostawała jednak niezidentyfikowana. Dopiero na początku roku 1982 Jan Szymański szukając wyjaśnienia wpływu badanych brył na rozwój mikroorganizmów wyraził przypuszczenie, że może nią być nadtlenek wodoru H2O2. Przypuszczenie to zostało oparte na tym, że mikroorganizmy nie wytwarzające katalazy, jak np. Escherichia Coli, czyli enzymu rozkładającego H2O2, podlegają hamującemu ich wzrost wpływowi piramidy, natomiast w przypadku drożdży lub gronkowców powstający w hodowli nadtlenek wodoru jest natychmiast rozkładany przez enzymy oksydoredukcyjne.

Przypuszczenie to zostało potwierdzone, poprzez badania spektofotometryczne wody redestylowanej. Zastosowano metodykę bardzo zbliżoną do przyjętej w badaniach roztworu fizjologicznego. Próbki wody redestylowanej umieszczono w aluminiowym sześcianie oraz aluminiowej piramidzie. Po 48 godzinach zmierzono absorbancję w zakresie  od 28000 cm-1 do 54000 cm-1 na spektofotometrze „Specord”. Wykazano, że w próbce wody z piramidy, mierzonej względem próbki z sześcianu występuje pasmo absorpcyjne o liczbie falowej 51300 cm-1 (194,9 nm) i absorbancji A=0,51. Analogiczne pomiary dla 0,01% wodnego roztworu nadtlenku wodoru wykazały istnienie pasma absorpcyjengo o liczbie falowej 51500 cm-1 (194,2 nm) i absorbancji A=0,51. Należy tu zaznaczyć, że badania te były powtarzane przez J. Szymańskiego wielokrotnie i chociaż pod względem jakościowym wyniki były niezmienne, to pod względem ilościowym tzn. wielkości absorbancji różnice pomiędzy wynikami z różnych dni były znaczne.

Na podstawie przedstawionych wyżej wyników doświadczeń została opracowana przez Bonawenturę Kochela tzw. hipoteza nadtlenkowa, będąca całościowym teoretycznym ujęciem zagadnienia. Analiza teoretyczna warunków energetycznych, jakie są niezbędne dla powstania nadtlenku wodoru, określiła, że długość fali oddziaływania geometronicznego jest nie większa niż 177 nm, a więc energia kwantu nie mniejsza niż 7eV. W następstwie przedstawionych faktów B. Kochel stwierdził, że efekty zachodzące w piramidzie wymagają przyjęcia istnienia w niej szczególnego oddziaływania, które ze względu na jego hipotetyczny związek z geometrią bryły można nazwać geometronicznym.

Bonawentura Kochel dokonał również literaturowego przeglądu skutków oddziaływania niewielkich ilości nadtlenku wodoru na rozmaite substancje i wykazał daleko idącą zgodność z efektami działania piramidy. Oto niektóre tylko ze skutków takiego oddziaływania: H2O2 dodany w ilości 0,001% do 0,1% do hodowli Escherichi coli hamuje ich wzrost, a dodany w ilości większej niż 0,1% niszczy je całkowicie;  H2O2 działając w ilości od 0,01% do 1,5% na ziarna pszenicy zwiększa ich siłę i szybkość kiełkowania; H2O2 stosuje się do konserwowania wielu produktów spożywczych. Zawartość 0.1% H2O2 w mleku obniża o 95% ilość patogennych mikroorganizmów i zapobiega jego kwaśnięciu; H2O2 działając in vitro wpływa na białka uczestniczące w krzepnięciu krwi, a także na większość enzymów.

Znaczący wkład w poznanie zjawisk geometronicznych i grafotronicznych (czyli oddziaływania znaków symbolicznych i napisów) ma prof. Jerzy Mazurczak. Wykazał on za pomocą serii doświadczeń na poletkach, że modele piramid i niektóre znaki symboliczne stosowane w różnych kręgach cywilizacyjnych przyspieszają proces kiełkowania i wzrostu roślin. Oddziaływania te udało się zarejestrować za pomocą superczułej aparatury do pomiaru emisji fotonów. Od wielu  lat badaniem właściwości energetycznych piramid i ich budową zajmują się Czesław Galewski i Ryszard Chęciński. Wyniki ich badań zachęciły wielu lekarzy medycyny konwencjonalnej do zastosowania piramid w leczeniu rehabilitacyjnym.

Aktualnie stosuje je z powodzeniem Łódzka Akademia Medyczna i sanatorium w Świnoujściu. Jak skuteczna potrafi być energia piramid w leczeniu różnych schorzeń, świadczą przypadki odnotowane w Sanatorium Ośrodka Górniczego w Świnoujściu. Energia piramid, jak każdy lek, źle zastosowana, może być szkodliwa. Udowodnił to nauczyciel akademicki z Monachium, prof. Joachim Eichmeier. Wzorem K. Drbala umieścił on pod modelem piramidy żyletkę i po kilku dniach okazało się, że jej ostrze zostało stępione. Przyczyną tego zjawiska było złe zorientowanie piramidy względem osi magnetycznej Ziemi.

Bibliografia:

* Grimal N. – „Dzieje starożytnego Egiptu”, PIW, Warszawa 2004, s. 74-75, ISBN 83-06-02917-8

* Kwiatkowski B. – „Poczet faraonów”, Iskry, Warszawa 2002, s. 88-93, ISBN 83-207-1677-2

* Schneider Th. – „Leksykon faraonów”, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2001, s. 121-123, ISBN 83-01-13479-8

* Sztuka świata tom I, Praca zbiorowa, Wydawnictwo Arkady 1989 roku

* Tadeusz Broniewski, Historia architektury dla wszystkich, Wydawnictwo Ossolineum, 1990 roku

*Maria Frankowska Mitologia Azteków, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987, ISBN 83-221-0280-1

* Lalita Mohan Babadżi, Tajemnice Energii Piramid w Świetle Kultury Wedyjskiej, Toruń 1981

82.132.136.214